HIỂU VỀ Ý NGHĨA CỦA PHÚNG ĐIẾU TRONG MA CHAY

HIỂU VỀ Ý NGHĨA CỦA PHÚNG ĐIẾU TRONG MA CHAY

Việt Nam mình theo Nho học nên cái lễ trong “quan hôn tang tế” có từ hồi xưa. Hàng xóm bà con đối xử với nhau cũng phải lễ nghĩa. Khi nhà hàng xóm có tang thì dầu thương dầu ghét nhau hồi còn sống thì cũng phải ráng ghé qua đốt cho cây nhang ấm lòng người quá cố.

Phúng điếu trong đám tang là mang lễ vật tới cúng người chết, lễ vật có thể là bó nhang, nải chuối, vòng hoa,... hoặc là tiền nhang khói. Nếu người ở xa không tới dự được đám tang thì có thể gởi theo đường bưu điện, nhờ người ở gần đi giúp,...

Riêng về việc phúng điếu bằng tiền thì theo lệ xóm làng người Việt, phúng điếu bằng tiền là một dạng hỗ trợ của cộng đồng cho gia chủ có hoàn cảnh khó khăn để chôn cất người thân. Số tiền chấp điếu đó là tiền “vay nợ ơn nghĩa” của xóm làng, con cháu của người quá cố phải ghi lại để mai mốt còn trả lại.

Có những đám ma con cháu đề chữ ‘Miễn chấp điếu” tức là không lấy tiền của bà con. Không lấy tiền thì bà con sẽ mua trái cây, vòng hoa tới viếng. Ở xứ Nam Kỳ, có những gia chủ sợ "vay nợ ơn nghĩa" nên họ ghi rõ ràng ra là “Gia chủ xin: Miễn điếu - Miễn bái - Miễn lễ vật”.

-Miễn điếu: Không nhận tiền;

-Miễn bái: Không nhận quỳ lạy, chỉ nhận xá;

-Miễn lễ vật: Không nhận trái cây, nhang đèn, vòng hoa chia buồn…

Thường gia đình có khả năng gói ghém lo được cho đám tang sẽ miễn hết với bà con chòm xóm, coi như không vay nợ ơn nghĩa để mong người quá cố sẽ bớt nặng lòng khi “tử quy”, họ nhường cái giúp đỡ này cho những đám tang túng thiếu cần giúp đỡ bằng việc "vay nợ ơn nghĩa".

Ý nghĩa của phúng điếu là vậy nhưng trong đời sống vẫn có nhiều nhà rất giàu trong xóm nhưng đám ma cha mẹ vẫn chấp điếu để lại tiếng xấu trong xóm làng mà tiếng đời gọi là "bán xác cha mẹ, người thân". 

Bên cạnh đó cũng có nhiều người bày ra trò lấy tiền điếu làm “từ thiện”, trò này về bản chất cũng là lố bịch, tào lao bởi vì họ đã lợi dụng phúng điếu để đánh bóng bản thân bằng việc làm từ thiện mà không hay rằng họ đã bóp méo ý nghĩa của việc làm từ thiện đó là phải làm bằng tiền túi của mình mới có ý nghĩa.

Tóm lại, phúng điếu chỉ là cách giúp cho người đời vượt qua cái ngặt nghèo trong lúc ma chay mà người Việt Nam đã sáng kiến rất hay, rất nhơn văn không như bên Tàu là phải "bán mình chôn cha". Nhưng ngày nay người ta lại lạm dụng việc phúng điếu để kêu gọi cộng đồng gởi tiền qua tài khoản nhà băng với số tiền hơn nửa tỷ đồng.

Nực cười ở chỗ là họ cho rằng đó là việc làm nhơn văn với ý nghĩa giúp cho gia đình gia chủ vượt qua khó khăn khi chồng, cha bị chết. Hành vi này đã vô tình đẩy gia chủ vào vòng "mắc nợ ơn nghĩa", đồng thời đã làm méo mó ý nghĩa của việc phúng điếu vì phúng điếu chỉ mang ý nghĩa hỗ trợ cho việc chôn cất, ma chay chớ không phải để giúp cho gia chủ vượt qua nghèo khó./.

Tran Hung.